၀ိဇၨာ ၅-မ်ဳိး-
၀ိဇၨာ ၅-မ်ဳိးကို ေအာက္ပါအတိုင္း ျပဆိုထားသည္။
၁။ ေ၀ဒ၀ိဇၨာ။
၂။ မႏၲ၀ိဇၨာ။
၃။ ဂႏၶာရီ၀ိဇၨာ။
၄။ ေလာကီယ၀ိဇၨာ။
၅။ အရိယာ၀ိဇၨာ ဟူ၍ ျဖစ္သည္။
(၁) ေ၀ဒ၀ိဇၨာ...
သာမေဗဒင္၊ ယဇုေဗဒင္၊ ဣ႐ုေဗဒင္ အထဗၺနေဗဒင္ ဟူေသာ ေဗဒင္ေလးမ်ိဳး သည္ ေ၀ဒ၀ိဇၨာမည္၏။
(၂) မႏၲ၀ိဇၨာ...
အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ လကၡဏာက်မ္း အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ နကၡတ္က်မ္း၊ အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာဂါထာ
မႏၲရားက်မ္း၊ အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာနိမိတ္က်မ္း၊ အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာေဆးက်မ္း အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ ဓာတ္က်မ္း အစရွိေသာ ေလာကီပညာဟူ၍ေခၚေ၀ၚၾကေသာ အတတ္ပညာမ်ိဳး ဟူသမွ်သည္ မႏၲ၀ိဇၨာမည္၏။
(၃) ဂႏၶာရီ၀ိဇၨာ...
ေဆး၀ိဇၨာ၊ အင္း၀ဇၨာ၊ ျပဒါး၀ဇၨာ၊ သံ၀ိဇၨာဟူ၍ ၀ိဇၨဓရက်မ္း၌လာေသာ ဓနသိဒၶိ၊ ပထ၀ီသိဒၶိ၊ ဥဒကသိဒၶိ၊ အာကသသိဒၶိ၊ အာယုသိဒၶိ၊ စိႏၲာမယသိဒၶိသို႔ေပါက္ေရာက္ သျဖင့္ နတ္ သိၾကားတို႔၏ တန္ခုိး၊ အသိဉာဏ္တန္ခိုးတို႔ႏွင့္ အလားတူ တတ္စြမ္း ႏုိင္ေသာ ၀ိဇၨာမ်ိဳးဟူသမွ်သည္ ဂႏၶာရီ၀ိဇၨာမည္၏။
(၄) ေလာကီယ၀ိဇၨာ...
ေလာကီယ၀ိဇၨာဆုိသည္ကား သာသနာပအခါ၌ သရဘဂ္၊ သုေနတၱ၊ အရက အစ႐ွိေသာ ရေသ့ဆရာၾကီးတို႔သည္ ကသိုဏ္းစ်ာန္တုိ႔ကိုရျပီး ႏိုင္နင္းျပီးေနာက္ အားထုတ္၍ရေသာ ဣဒိၶ၀ိဓ အဘိညာ၊ ဒိဗၺစကၡဳ အဘိညာ၊ ဒိဗၺေသာတ အဘိညာ၊ ေစေတာပရိယ အဘိညာ၊ ပုေဗနိ၀ါသ အဘိညာ၊ ယထာကမၺဳပဂ အဘိညာ၊ အနာဂတသ အဘိညာဟူေသာ ၀ိဇၨာတို႕ကိုဆိုသည္။
(၅) အရိယ၀ိဇၨာ...
အရိယ၀ိဇၨာဆိုသည္ကား အနိစၥ၀ိဇၨာ၊ ဒုကၡ၀ိဇၨာ၊ အနတၱ၀ိဇၨာ၊ မဂၢ၀ိဇၨာ၊ ဖလ၀ိဇၨာ တို႔ကိုဆိုလိုသည္။ စတုသစၥာဉာဏ္ေလးပါးကို ဆိုလုိသည္။
ဤအရိယ၀ိဇၨာတို႔ကား သာသနာေတာ္အတြင္း၌သာ ထေျမာက္ေပါက္ေရာက္ ေအာင္ ၾကံေဆာင္ႏုိင္သည္။ သာသနာပအခါသည္ကား ပေစၥကဗုဒၶ အရွင္ျမတ္ တို႔ကုိခ်န္ထား၍ တစ္ပါးေသာ လူနတ္ျဗဟၼာတို႔ ထေျမာက္ေပါက္ေရာက္ေအာင္ ၾကံေဆာင္ႏုိင္ခြင့္မရွိေခ်။
